FreeBSD Deneyimlerim
FreeBSD'ye dışarıdan imrenerek baktığımı söyleyebilirim. Derli toplu bir işletim sistemi ve Linux gibi içerisinde gereksiz yazılım barındırmıyor (systemd). Henüz production ortamında kullanma fırsat bulamasam da MacOS altında sanal makine ile biraz deneyim edindim. Bu deneyimlerimi paylaşmak isterim. Bu girdinin sonunda temel olarak bir FreeBSD kurulumu ve ayarları konusunda fikriniz olacak.
Sanal Makine Yazılımı¶
M serisi MacBook kullanıyorsanız sanallaştırma yazılımları konusunda biraz zorluk çekebilirsiniz. Ben bu açıdan AArch64 tipinde sanallaştırma yapan ve kullanımı oldukça kolay olan UTM kullanıyorum. Öncelikle UTM yazılımını indirin ve sisteminize kurun.
FreeBSD İndirme¶
Bu blogun yazıldığı tarih itibariyle en son sürüm 14.1. FreeBSD FTP adresinden CD
imajını indirin. Container imajı olmadığı için sanal makinemize CD'den kurulum yapmamız gerekmekte.
Burada dikkat etmemiz gereken nokta aarch64 tipindeki imajı indirmemiz gerektiği. Mac işlemcimiz
de aarch64 olduğu için emüle etmeden, donanım hızlandırması ile sanal makinemizi çalıştırabilir
olacağız.
FreeBSD Kurulumu¶
UTM ile Create a New Virtual Machine -> Virtualize -> Other -> Browse ile indirdiğiniz CD imajını
seçin ve başlatın. Ne kadar CPU, RAM ve Disk ayıracağınız sizin takdirinizde. Ben 4 CPU, 4GB RAM ve
64GB disk ayırdım.
Burada kurulum nispeten basit, yönergeleri takip etmeniz yeterli. Sadece ZFS yerine UFS kullanarak tüm diski kullanmayı seçin.
Kurulum bittikten sonra UTM arayüzünden CD imajını çıkarmayı unutmayın zira CD imajı takılı olduğu zaman sürekli oradan boot etmeye çalışacaktır.
SSH ile Erişim¶
Kurulum yapıldıktan sonra UTM arayüzünden kurulum esnasında girdiğiniz parola ile normal kullanıcı
olarak giriş yapın. UTM otomatik olarak IP adresi atayacaktır. Bunu görmek için ifconfig komutunu
kullanın ve IP adresinizi öğrenin. Sonrasında aşağıdaki komut ile SSH erişimi sağlayın.
Root olarak SSH erişiminin kapalı olduğunu belirteyim.
su - Komutu¶
Normal bir kullanıcıda iken root kullanıcısına geçmek istiyorsanız kullanacağınız komut. Lakin bu
komutu çalıştırmak için wheel grubuna dahil olmak gerekmekte. Kullanıcınız bu gruba dahil değilse
su - komutunu da kullanamıyorsunuz. Bunun için son kez UTM arayüzünden root olarak login olun ve
aşağıdaki komutu çalıştırarak kullanıcınızı wheel grubuna dahil edin.
Sonrasında su - ile root parolasını girerek root olabilirsiniz.
Yeni Paket Yükleme¶
pkg komutu ile binary olarak paket indirip işlemler yapabiliyoruz. Yeni paket yüklemek için
pkg install <paketismi> yazmanız yeterli. Paket araması yapmak içinse pkg search komutunu
kullanabilirsiniz.
Temel Birtakım Paketler¶
Htop, dig gibi komutlar FreeBSD temel sisteminde yoklar, bunların dışarıdan yüklenmesi gerekmekte. Aşağıdaki komut ile ihtiyacım olan birkaç paketi yükledim.
Fish Shell¶
Kurulum sonrası ön tanımlı olarak sh ile geliyor. Ben fish uygulamasının daha kullanılabilir
olduğunu düşündüğüm için FreeBSD de shell olarak fish kullanmayı tercih ettim. Bunun için
kullanıcının shell ayarını değiştirmek gerekmekte. Root olduktan sonra aşağıdaki komutu çalıştırın.
Sonrasında sistemden çıkıp tekrar login olduğunuzda fish shell kullanmaya başlayacaksınız.
ls Komutunda Renkli Çıktı¶
Fish öntanımlı olarak ls komutunu renkli olarak vermiyor. Bunu başarmak için ls için bir alias
tanımlamak gerekti. /usr/local/etc/fish/config.fish dosyasına aşağıdaki satırları yazın.
Öntanımlı Mesajı Kapatma¶
Her fish başlatıldığında ön tanımlı olarak karşılama mesajı gelmekte. Bunu da yine config.fish
içerisine aşağıdaki satırı yazarak kapatabiliyoruz.
Python¶
FreeBSD içerisinde Python ayrı sürümler olarak paketlenmiş durumda. Dolayısıyla farklı Python versiyonlarını sisteminize aynı anda yükleyebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki komutu kullanmanız yeterli.
Bu komut hem 3.11 hem de 3.10 sürümünü yükleyecektir. Devamında python3.11 veya python3.10
komutları ile ilgili versiyonu çalıştırabilirsiniz.
Örneğin Python 3.10 için bir virtualenv oluşturmak istersek aşağıdaki komutu girmemiz yeterli olacaktır.
Redis¶
Devamında servisi rc.conf içerisinde aktifleştirmemiz (enable) gerekmekte. Bunun için service
redis enable komutunu yazmamız yeterli. Sonrasında service redis start ile servisi
başlatabiliyoruz ve beklediğimiz gibi herhangi bir ayar gerektirmeden çalışmakta.
RabbitMQ¶
Burada da servisi aktifleştirip başlatmamız gerekmekte.
Sonrasında rabbitmqctl ping ile rabbitmqctl komutunu kullanabiliyor muyuz şeklinde bakmamız
gerekiyor ve muhtemelen burada hata alacaksınız.
Erlang Cookie¶
rabbitmqctl komutunun çalışabilmesi için gerekli dosya. Bu dosya /var/db/rabbitmq/.erlang.cookie
içerisinde yer alıyor ve /root altına kopyalanması gerekiyor. Cookie dosyasını kopyaladıktan sonra
rabbitmqctl komutu beklendiği gibi çalışacaktır.
Sockstat¶
Linux altında netstat -tnlp komutunun FreeBSD karşılığı. Hangi süreçlerin hangi portları
kullandığını görmemizi sağlıyor.
Sonuç¶
Şimdilik deneyimlerim bu kadar. FreeBSD genel anlamıyla eğlenceli ve tam bir işletim sistemi.
Linux'tan edindiğim birtakım alışkanlıkları bıraktıktan sonra hiç zorlanmadan kullanabildim. Örneğin
temel sistem /usr, /bin, /usr/bin gibi dizinlerde yer alıyor ve sonradan eklenen paketler
/usr/local altında yer alıyor. Dolayısıyla temel sistem ile sonradan yüklenenler arasındaki ayrımı
rahatlıkla yapabiliyoruz.
Systemd olmaması bence bir avantaj. Eskiden alışık olduğumuz servis scriptleri ile istediğimizi elde edebiliyoruz.
Bazı paketler eski gibi görünse de sistem bir bütün olarak iyi çalışmakta. Zaten FreeBSD'nin avantajı kernel ve etrafındaki uygulamaların bütün olarak geliştirilmesi ve sunulması. Yeni bir versiyon çıktığında kolaylıkla upgrade edilebiliyor.
Performans değerlendirmesi yapacak kadar maalesef kullanmadım. Umarım ilerleyen zamanlarda production ortamında kullanma fırsatı bulabilirim.